Bedrijfsoverdracht, een emotioneel proces

Voorbeeld casus

Mevrouw De Kuip is directeur/grootaandeelhouder (DGA) van De Kuip Metaalwerken B.V. Het bedrijf, opgericht door de grootvader van mevrouw De Kuip, bestaat ruim 80 jaar. De onderneming houdt zich bezig met het bewerken van metaal in de brede zin van het woord (bijvoorbeeld las,- constructie- en plaatwerk). Mevrouw De Kuip is benaderd door een grotere concurrent om de onderneming over te nemen. Deze concurrent is op zoek naar uitbreiding van de klantenportefeuille en ziet kansen op schaalvoordelen. De geboden prijs is eigenlijk te goed om te weigeren: mevrouw De Kuip is 55 jaar oud en kan met pensioen. Toch is zij al dagen aan het piekeren. In haar gedachten ziet zij het logo van De Kuip Metaalwerken B.V. verdwijnen. Is dit het juiste moment om een stapje terug te doen? Hoe zal de familie reageren wanneer de onderneming uit de familie verdwijnt? En wat gebeurt er met de al jarenlang trouwe werknemers?

Emotie tegenover ratio

In de praktijk zien we dit vaker tijdens een overnameproces: emoties. Rationeel, vanuit bedrijfseconomisch oogpunt, zijn de voorwaarden voor een overname vaak te billijken. Maar ratio voert niet altijd de boventoon. Voorgaande casus toont aan dat, zeker bij familiebedrijven, bedrijfsoverdrachten niet louter tot stand komen aan de hand van vrije geldstromen, rendementseisen en EBITDA multiples. Uit onderzoeken is gebleken dat tot wel circa 30% van de bedrijfsoverdrachten mislukken, niet zelden ingegeven door emoties van diverse betrokkenen, zoals:

• De DGA is bijvoorbeeld tevens oprichter/(klein)kind van de oprichter en heeft de onderneming gebracht tot waar deze nu is. Het is het levenswerk van de ondernemer. Afscheid nemen van hun ‘kindje’ is begrijpelijkerwijs een emotioneel proces. Vaak slaan de twijfels toe bij de ondernemer naarmate het proces zich vordert. ‘Kan mijn opvolger dezelfde kwaliteit en service leveren?’ ‘Behouden mijn trouwe werknemers hun baan na de overname?’
• Het personeel leeft in grote onzekerheid ten tijde van een overname. ‘Wat zijn de plannen van de nieuwe eigenaar?’ ‘En wat wordt mijn rol daarin?’ ‘Is er überhaupt nog wel plek voor mij?’
• Ook aan de kant van de koper kunnen twijfels spelen. ‘Krijg ik de overnamesom gefinancierd tegen acceptabel voorwaarden?’ ‘Lukt het mij wel de over te nemen onderneming te integreren binnen mijn eigen onderneming?’
• De klanten van de onderneming hebben vaak een langdurige relatie opgebouwd met de huidige eigenaar. Ze weten wat ze kunnen verwachten en er is sprake van wederzijds vertrouwen. Het is nog maar de vraag hoe de verhouding zich ontwikkelt onder de nieuwe eigenaar. ‘Klikt het met de nieuwe eigenaar net zo goed als met de huidige eigenaar?’

Het belang van een adviseur

Regelmatig komen deze gevoelens tot uiting tijdens het onderhandelingsproces. Om deze emoties te kanaliseren en de kans op een geslaagd overnameproces te vergroten is het aan te raden een adviseur in te schakelen. Deze assisteert bij een gedegen (ver)koopvoorbereiding, heeft ervaring met het onderhandelingsproces en zorgt dat de focus op het rationele aspect blijft liggen. Op deze wijze kan een ondernemer, met al zijn emoties, een weloverwogen keuze maken de aankoop of verkoop van een onderneming wel of niet door te zetten.