Wat voor effect heeft de omnibus op duurzaamheidsverlaggeving?

Prof. Dr. René Orij (hoogleraar duurzaamheidsverslaggeving aan Nyenrode Business Universiteit) en Ferdy van Beest (Directeur Duurzaamheid en Verslaggeving bij CROP) richten zich in dit artikel op het effect van de Omnibus op de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD).

In het kort

1. De groep ondernemingen die verplicht wordt om te rapporteren wordt veel kleiner; ongeveer 20% blijft over. Alleen nog ondernemingen met 1.000 medewerkers classificeren als CSRD-plichtig.
2. De controle van rapporten door accountants of andere specialisten wordt minder streng.
3. Ketenrapportages worden minder streng, want er hoeven alleen gegevens over duurzaamheid in de keten worden opgevraagd bij ondernemingen tot maximaal Tier-1 en tot een maximum van de vrijwillige standard (VSME).

Wat zijn de voordelen van het nieuwe voorstel?

De voordelen voor de meeste ondernemingen en voor de maatschappij zijn financieel en op de korte termijn gericht: minder rapportageverplichtingen, minder administratieve lasten, minder druk om een transitie naar een (kostbare) duurzame bedrijfsvoering door te voeren.

De commissie benadrukt dat ondernemingen die nu niet meer verplicht zijn om te rapporteren nog wel vrijwillig duurzaamheidsrapporten kunnen opstellen volgens de vrijwillige standaard.

Wat voor gevolgen geeft het nieuwe voorstel?

Als er minder druk op ondernemingen staat om te rapporteren, zullen bepaalde ondernemingen dat ook niet doen, zeker als financiële overwegingen op de korte termijn leidend zijn. De groep vrijwillige rapporteerders is waarschijnlijk dus kleiner.

Dat de groep rapporterende ondernemingen kleiner wordt zal negatieve uitwerkingen hebben op duurzaamheid in brede zin, en dat is echt wel een nadeel voor Europa, en de rest van de wereld, op lange termijn.

Daarbij speelt ook het selectiecriterium een rol. Een onderneming uit de “vervuilende industrie” met 800 miljoen activa, maar slechts 750 medewerkers is niet langer CSRD-plichtig, een accountantskantoor met 1500 medewerkers wel. Maar de ’winst’ die dan te behalen valt op het gebied van het milieu is heel klein.

De belangrijkste veranderingen voor de CSRD op een rij

Ver verminderde eisen rondom het transitieplan, gecombineerd met een beperkte mate van zekerheid leidt waarschijnlijk tot minder betrouwbare en vergelijkbare informatie. Maar veel belangrijker, minder positieve impact op mens en milieu.

Voorbeeld van gevolgen vermindering ketenrapportages

De derde aanpassing is de vermindering van ketenrapportages. Dit leggen we met een voorbeeld uit. Zo moesten ondernemingen tot voor kort rapporteren over de mensenrechten van werknemers, ook bij toeleveranciers.

Zoals rapportage over bijvoorbeeld kinderarbeid in mijnen voor zeldzame aardmetalen in Congo, als een Europese onderneming daar via allerlei tussenpersonen metalen inkocht. De nieuwe situatie is anders; met name als gevolg van een aanpassing in de CSDDD. In het nieuwe Omnibus voorstel kijkt een onderneming alleen nog naar de directe business partners.

Als de onderneming de metalen straks inkoopt, en er vindt kinderarbeid plaats, dan hoeft de onderneming daar niet over te rapporteren onder de CSRD, want de plicht om gegevens in dat deel van de keten op te halen, vervalt. Het gaat alleen nog over het ophalen van tier-1 informatie. Wel moeten ondernemingen aangeven in hoeverre ze proberen de negatieve impact te verminderen als er harde signalen zijn dat er een probleem is.

En een voorbeeld dichterbij: een Nederlandse supermarktketen die via een veiling of een tussenhandelaar agrarische producten inkoopt bij een kleine Nederlandse agrarische onderneming die het niet zo nauw neemt met de arbeidsomstandigheden van Oost-Europese arbeidsmigranten, hoeft daar ook niet over te rapporteren. De impact op de keten wordt verkleind en daarmee de brede gedragenheid van duurzaamheid. Ook hier speelt weer dat er een grote kans is dat misstanden genegeerd gaan worden.

De aanpassingen in de Omnibus worden o.a. onderbouwd met de suggestie van de verbetering van de Europese concurrentiepositie. Als Europa wil blijven concurreren met andere economische grootmachten, dan valt er van alles hierover te zeggen. Concurreren op prijs lukt niet, want in Azië kunnen ze bijna alles goedkoper produceren. Concurreren op kwaliteit, waar ook duurzaamheid onder kan vallen, dat kan Europa wel. Maar met de Omnibus wordt het duurzame aandeel van dit concurrentievoordeel de das om gedaan.

Conclusie

De Omnibus is slechts een voorstel. Er bestaat nog de mogelijkheid dat dit voorstel teruggedraaid wordt. We maakten een overzicht van voor- en nadelen van het nieuwe wetsvoorstel.

Voordelen:

• Minder rapportageverplichtingen en administratieve lasten
• Minder druk om verandering naar duurzame bedrijfsvoering
• Minder kosten op korte termijn

Nadelen:

• Verduurzamingstraject bedrijfsleven vertraagd
• Minder impact op mens en milieu
• Greenwashing wordt minder hard bestreden
• Mensenrechtenschending binnen keten wordt minder hard bestreden
• Europees concurrentievoordeel op kwaliteit wordt niet goed benut

Rapporteren over duurzaamheid levert nog niet direct impact op, maar het helpt wel. Minder rapporteren kan dus leiden tot minder impact. Op de korte termijn zijn de voordelen duidelijk, maar de nadelen voor de lange termijn laten nog op zich wachten.

Over CROP duurzaamheid & CSRD

CROP is jouw partner bij het bereiken van duurzaamheidsdoelstellingen en ambities van jouw onderneming. Wij helpen bij zowel het ontwikkelen van een duurzaamheidsstrategie als het controleren van duurzaamheidsverslaggeving. Zo kunnen we niet alleen aan jouw zakelijke behoeften voldoen, maar ook bijdragen aan een duurzamere wereld.

Meer weten? Neem contact op via duurzaamheid@crop.nl of neem contact op met Ferdy van Beest.