Huwelijksgemeenschap van ongelijke delen, wel of geen schenking?!

In het verleden is door de Hoge Raad geoordeeld dat geen sprake is van een schenking, wanneer je tijdens het huwelijk van huwelijksvoorwaarden overgaat naar een gemeenschap van goederen. Onduidelijk was of dit ook geldt wanneer je een bestaande huwelijksgemeenschap hebt en je vervolgens huwelijksvoorwaarden aangaat, waarin wordt opgenomen dat de echtgenoten niet langer 50-50 gerechtigd zijn tot de gemeenschap, maar voor ongelijke delen.

Casus Rechtbank Noord-Holland

In de casus die voorlag bij de Rechtbank Noord-Holland ging het om een echtpaar dat in 2015 in gemeenschap van goederen was gehuwd. In 2017 besloten zij huwelijksvoorwaarden te creëren waarbij de vrouw gerechtigd zou worden tot 90% van de huwelijksgemeenschap en de man tot 10%. In hetzelfde jaar (ongeveer twee maanden na het opstellen van de huwelijksvoorwaarden) overlijdt de man en laat zijn echtgenote als enig erfgenaam achter.

Geen sprake van een belastbare schenking

De rechtbank heeft op 20 november 2020 geoordeeld dat ook in deze situatie géén sprake is van een belastbare schenking. Om tot een schenking te kunnen concluderen is vereist dat sprake is van een voltooide vermogensverschuiving op het moment van het sluiten van de huwelijksvoorwaarden. Daarvan is bij het sluiten van de huwelijksvoorwaarden in dit geval echter geen sprake, aldus de Rechtbank. De gemeenschap kan immers groter en kleiner worden, waardoor op het moment van het sluiten van de huwelijksvoorwaarden nog niet vaststaat hoe groot de uiteindelijke vermogensverschuiving is.

Omdat het aangaan van de huwelijksvoorwaarden overduidelijk gericht was op het besparen van erfbelasting, kwam in de procedure de vraag aan de orde of hier sprake is van ‘fraus legis’ ofwel ‘misbruik van recht’. De Rechtbank oordeelde echter van niet. De kans is immers aanwezig dat de andere echtgenoot eerder overlijdt, bovendien ligt het op de weg van de wetgever om een wettelijke grondslag voor belastbaarheid te creëren.

Mogelijkheden besparing erfbelasting

Kortom, op basis van deze uitspraak zijn er mogelijkheden om in het zicht van overlijden de huwelijksgemeenschap te wijzigen met het oog op besparing van erfbelasting. Of dit in de toekomst zo blijft, valt te bezien. De verwachting is dat de wetgever hier maatregelen tegen zal willen nemen. We houden je op de hoogte!