Ervaringen uit de praktijk van bedrijfsovernames

Afgelopen halfjaar werd ik door twee verschillende ondernemers gevraagd om hun aandelenbelang van 50% in hun onderneming te verkopen. In beide gevallen bleken deze partijen niet meer goed door één deur te kunnen met hun medeaandeelhouder.

Bijzonder aan beide situaties is dat beide ondernemingen eerst drie directeur/aandeelhouders hadden die elk 33,33% van de aandelen hielden.

Casus 1

In casus 1 is één van de drie directeur/aandeelhouders (DA) ca. 10 jaar geleden uit het bedrijf gezet, omdat hij niet functioneerde en nevenactiviteiten uitvoerde die niet deugden. De twee andere DA’s hebben daarvoor een moeizame en kostbare juridische strijd moeten voeren, mede omdat er niets schriftelijk geregeld was ten aanzien van vraagstukken en situaties zoals disfunctioneren, aanbiedingsplicht van de aandelen, uittreding, bad leaver, prijsvorming aandelen, etc. In de statuten  (uit 1973!) is hier niets over geregeld en er was geen aandeelhoudersovereenkomst.

Na de uittreding van de 3^e aandeelhouder houden beide DA’s  50% van de aandelen. In afgelopen jaar is een conflict ontstaan tussen beide DA’s. Ook de partners van beide DA’s kunnen niet meer door één deur. Eén van de twee DA’s gaat gedrag vertonen dat de vennootschap schaadt. Deze situatie dreigt te escaleren, mediation is niet meer mogelijk en er is sprake van een patstelling binnen de onderneming. Mijn DA (mijn relatie) wil niet meer met de andere DA samenwerken. Hij wil uittreden als DA, en vraagt mij een koper te zoeken voor zijn aandelenbelang van 50%.

Je zou verwachten dat beide DA’s na de vorige vervelende ervaring met hun voormalige medeaandeelhouder goed nagedacht hebben hoe ze dit soort situaties in de toekomst konden voorkomen. Maar het tegendeel blijkt, nadien zijn namelijk ook geen afspraken gemaakt over dit soort vraagstukken. De accountant van de onderneming, die al meer dan 20 jaar bij de onderneming betrokken is, geeft aan dat hij wel geadviseerd heeft een aandeelhoudersovereenkomst op te stellen, maar het had niet de interesse van de ondernemers, en vervolgens is het van de agenda verdwenen.

Ik heb het verzoek van verkoop van 50% van de aandelen afgeraden. Geen enkele koper is geïnteresseerd in overname van 50% in een stuurloze onderneming.  Inmiddels is de volgende juridische strijd gaande……………

Casus 2

In casus 2 is één van de drie DA’s in 2008 uit het bedrijf gezet, omdat de relatie met hem onherstelbaar verslechterd was.  In de statuten was hier niets over geregeld, er was ook geen aandeelhoudersovereenkomst. Na moeizame onderhandelingen en tussenkomst van een advocaat komen prijs en voorwaarden tot stand. Beide DA’s houden 50% van de aandelen na de uittreding van deze DA.  De relatie tussen de beide DA’s verslechtert na een jaar of vijf. Sinds 2013 wordt met enige regelmaat een adviseur ingezet om de relatie tussen de DA’s enigszins werkbaar te houden. Er is duidelijk sprake van een zakelijk verstandshuwelijk.

Nu wil de oudste DA (mijn relatie) om reden van zijn leeftijd afscheid gaan nemen en zijn 50% aandelenbelang aan de andere DA overdragen. Ik vraag naar de aandeelhoudersovereenkomst, maar die blijkt er niet te zijn.  Volgens mijn relatie is er na het uittreden van de 3^e aandeelhouder wel een concept aandeelhoudersovereenkomst opgesteld, maar is deze nooit getekend. Reden: bedrijf is destijds overgestapt naar een andere accountantskantoor. Het had niet de interesse van de ondernemers en vervolgens is het van de agenda verdwenen.

De andere DA werkt slecht/niet mee in dit traject. Je merkt duidelijk dat hij dit afscheid wil traineren en de prijs omlaag wil krijgen.

Inmiddels proberen we zo goed en kwaad het gaat tot verkoop van het 50% belang aan de medeaandeelhouder te komen. We kunnen geen druk uitoefenen, want dan zou er een patstelling kunnen ontstaan.

Er zijn genoeg 50%/50% aandeelhoudersituaties waar de samenwerking heel goed gaat. Maar dit zijn er twee uit de praktijk waar het mis gaat.  Partijen hebben niet de tijd en moeite genomen om goede afspraken op papier te zetten, terwijl ze toch beter hadden moeten weten met hun negatieve ervaring uit het verleden.

Voorkomen is beter dan genezen.  Een aandeelhoudersovereenkomst is dus van groot belang voor een onderneming, zeker in 50%/50% situaties. Er valt enorm veel in te regelen. Een ervaren bedrijfsovernameadviseur en/of jurist ondernemingsrecht kan uitleggen wat verstandig is om te regelen in een dergelijke overeenkomst. Zo voorkom je onduidelijkheden en is de vennootschap het best gewapend tegen vervelende aandeelhoudersconflicten.